‘Nutri-Score in 2021 in Nederland’ – maar daar lijkt het niet op
De consument wil duidelijkere etiketten over de gezondheid van producten in de supermarkt. Dat bleek onder meer uit een nieuw onderzoek van de Consumentenbond. De door het publiek zelf betaalde algemene belangenbehartiger vroeg 1.052 Nederlanders in december naar de hobbels die ze ervaren op de weg naar een Gezonde Keuze.
Uit de resultaten van het onderzoek kwam naar voren dat de meerderheid van de deelnemers vindt dat het aanbod in de supermarkt gezonder moet (56%) en dat de reclamedruk voor ongezond eten omlaag moet (61%). Meer dan twee derde van de respondenten vond dat etiketten duidelijker moeten aangeven hoe gezond een product is. Van de deelnemers die gezonder willen eten, zegt 30% belemmerd te worden door onduidelijke verpakkingen.
De consument lijkt liever vandaag dan morgen duidelijker productinformatie te willen. Een snelle invoering van het door staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Paul Blokhuis misschien wel voor 2021 beloofde voedselkeuzelogo Nutri-Score zou dan ook niet misstaan. Als het er niet komt, zullen consumenten supermarkten – die er nota bene juist van meet af aan voor gepleit hebben – de schuld geven.
Nutri-Score helpt de consument met 5 letters in stoplichtkleuren in één oogopslag te zien of een voedingsmiddel gezonder is dan een ander product uit dezelfde productgroep of niet. Om effectief tot gezondere eetkeuzes te leiden moet een gezondheidslogo opvallen en de aandacht van de consument trekken. Het logo zelf doet de rest van het werk; het kan feitelijke informatie bieden of kleurcodes die grenzen stellen. Deelnemers aan een Gents onderzoek neigden sneller naar producten met een groene A of B Nutri-Score dan naar de ongezondere varianten. Opvallend was dat de deelnemers ook sneller een product mét het logo kochten dan zonder – ongeacht de gezondheidsscore op het logo.
Nederland wacht op Europese Commissie
De Nutri-Score lijkt ons aankooppatroon dus daadwerkelijk te veranderen. Na aanvankelijk scherpe oppositie van Nederlandse experts tegen het in Frankrijk ontwikkelde logo, besloot Blokhuis het in te zullen voeren ‘na aanpassingen’ aan Nederlandse wensen. Hoever het daarmee staat is onduidelijk. Het logo zou er dit jaar moeten komen. Het ministerie liet ons weten op dit moment te wachten op “internationale bijeenkomsten” in “de komende maanden” en dat het pas daarna “meer weet”.
Vooralsnog is er niet meer te melden dan te lezen valt in de Kamerbrief van november vorig jaar. Daaruit blijkt dat Nederland inmiddels heeft besloten te wachten op de uitvoering van de Europese Boer-tot-Bord strategie (Farm-to-Fork). De Europese Commissie komt in het vierde kwartaal van 2022 met een voorstel voor een Europees maar niet verplicht voedselkeuzelogo. De Commissie zal naar verwachting in 2021 een zogenoemd ‘impact assessment’ uitvoeren. Als dat is gebeurd, zal de Europese Commissie een voorstel voor wetgeving opstellen dat in de Raad en het Europees Parlement besproken zal worden. “De Nederlandse inzet richt zich op invoering van Nutri-Score op Europees niveau”, schreef Blokhuis de Kamer.
Nederland lijkt de invoering dus inmiddels af te laten hangen van Europese besluitvorming. Dat is niet onlogisch voor een exportland als het onze, want alleen bij Europese invoering kunnen producenten verplicht worden het label te gebruiken. Pas daarna kan in de praktijk worden vastgesteld wat het logo feitelijk doet voor de gezondheidsstatus van consumenten, al geven de makers van het logo met een niet aflatende stroom publicaties aan dat wetenschappelijk gezien Nutri-Score de beste keuze is op basis van de geldende inzichten. Dat bevestigde ons ook de Franse hoogleraar Serge Hercberg nog eens onder verwijzing naar een lange lijst publicaties. Hercberg en zijn team stonden aan de wieg van de Nutri-Score.
Felle oppositie vanuit Italië
De grootste EU-landen Duitsland, Frankrijk en Spanje hebben hun keuze voor Nutri-Score al gemaakt; supermarkten in die landen en multinational Nestlé zijn het label al gaan voeren. Maar wat de Europese Commissie betreft, zijn alle opties nog open. Er zijn op dit moment nog zeven Front-Of-Pack (FOP) labels in de race. Eén duidelijke winnaar is moeilijk aan te wijzen, omdat de lidstaten en leidende bedrijven verdeeld zijn over de verschillende labels. Frankrijk, Spanje, Duitsland en België staan het gebruik van Nutri-Score toe en moedigen het aan. Nederland gedoogt het, terwijl in het nog kleinere België het het eerste kookboek met Nutri-Score al werd gelanceerd.
Notoire dwarsligger is Italië. Het land zet de hakken strak in het zand omdat het wil niet dat traditionele producten zoals olijfolie ongenadig rood of slechts oranje en niet groen of minstens geel kleuren. De Franse ontwikkelaars van het logo bekijken de felle oppositie vanuit de laars van Europa met argusorgen en vrezen de invoering van een logo dat in hun ogen de consument niet gaat helpen om beter te eten, maar de vrije hand laat aan de levensmiddelenindustrie om ongebreideld ongezonde voeding te blijven verkopen.
In Nederland kan de Nutri-Score medio 2021 zijn intrede doen. Eerst moet nog gesleuteld worden aan het algoritme zodat het label beter aansluit op de Nederlandse voedingsrichtlijnen. Dat daar beperkt ruimte voor is, liet Hercberg weten tijdens een begin 2020 door Foodlog in samenwerking met het GroenteFruitHuis georganiseerd debat.
Verder is Nederland bezig met voorbereidingen als publieksvoorlichting en communicatieactiviteiten gericht op de consument, de wijze van registratie en een portaal voor vragen voor producenten en wetsaanpassing in de Warenwet. “Het mag duidelijk zijn dat Nederland zich serieus inspant om introductie medio 2021 mogelijk te maken”, schreef Blokhuis in de laatste Kamerbrief over de voortgang van de Nutri-Score. Zoals al vermeld, maakt hij uiteindelijk wel het voorbehoud dat hij zich afhankelijk acht van internationale afspraken rond het logo. Of de invoering van het logo dit jaar nog te verwachten valt, is voorlopig onzeker.